Avdo Međedović
Dokumentarni film:
Avdo Međedović (selo Obrov kod Bijelog Polja[1], 1875. – 1953.), muslimanski guslar iz Crne Gore. Jedan je od najvećih bošnjačkih epskih pjesnika. Njegova epska pjesma Ženidba Smailagić Meha ima 12.311 stihova i duga je kao Ilijada i Odiseja.[2] Američki naučnik Milman Parry, istraživač i profesor sa Univerziteta Harvard iz prve polovine 20. vijeka, nazvao ga je „balkanskim Homerom”.[3]
U djetinjstvu nije pohađao nikakvu školu, a nakon navršenog punoljetstva punih devet godina je služio u osmanskoj vojsci i za to vrijeme dobro savladao osmanski jezik i u Solunu završio podoficirsku školu. Poslije povratka iz vojske životni vijek je proveo na imanju u rodnom Obrovu, radeći u porodičnoj radnji (kasapnici) u Bijelom Polju. Sa guslama se susreo još u ranom djetinjstvu a guslarsku vještinu je učio prvo od oca Huseina, koji je bio odličan guslar, a kasnije i od drugih čuvenih guslara toga vremena: Ćor Husa Husovića, Nezira Kaljića i drugih. Zahvaljujući izuzetnom talentu i vještini, tokom vremena je postao najveći i najtraženiji guslar i narodni pjevač u kraju.
Istraživajući epsko stvaralaštvo na širim balkanskim prostorima, a u cilju odgonetanja tzv. „homerovskog pitanja”, jedan od najuticajnijih klasičnih filologa 20. vijeka, profesor na prestižnom američkom univerzitetu Harvard, Milman Parry, zabilježio je, tokom 1935. godine, na specijalnim aluminijumskim fonografskim pločama, 80.000 Avdovih epskih stihova.[4] Na osnovu tih istraživanja Parry je zasnovao modernu teoriju usmene književnosti i modernu homerologiju. Nastavljač Parryjevog rada na sakupljanju epskog stvaralaštva Albert Bates Lord, također profesor na Harvardu, godine 1950./51., zabilježio je još 18.000 Međedovićevih stihova, kompletirajući na taj način impozantnu kolekciju od oko 100.000 stihova „sandžačkog Homera” Avda Međedovića.[5]
Profesor Harvardskog univerziteta Zlatan Čolaković transkribovao je sa zvučnih snimaka više od 80.000 stihova bošnjačke epike harvardskog Parryjevog arhiva. Poznati Međedovićev ep „Ženidba Smailagić Meha“ prvi put je objavljen u Crnoj Gori, a prvi put čitav 1974. godine na engleskom i bosanskom jeziku. Stoga je porodici Čolaković 2010. uručena povelja „Avdo Međedović“.[6] Podgorički savjet za imenovanje novih ulica, bulevara, trgova, mostova i naselja donio odluku da jednoj ulici u novom jezgru grada, na granici između Starog aerodroma i Konika, da ime Avda Međedovića. Kafić u centru Bijelog Polja zove se Mesara, jer je ranije tu radila prava mesara Međedovića.[7] Sulejman Zatrić je 2011. režirao za SANDŽAKTV film Avdo Međedović balkanski Homer.[8]